स्वतन्त्र संचालक रामबहादुर तामाड., चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट मुरलीधर तिवारी र भीमसेन बन्जारा सदस्य रहेको छानविन समितिले नेशनल हाईड्रोमा बिगतमा भएका बदमासीहरुको फेहरिस्त तयार गरेको हो । कम्पनीको आर्थिक बर्ष २०६६/०६७ र २०६७/०६८ को आर्थिक कारोबारहरुमा छानविन प्रतिबेदन केन्द्रित गरिएको देखिएको छ ।
हकप्रद शेयरको रकम कस्ले तिर्ने ?
नेशनल हाईड्रोले बिगतमा हकप्रद शेयर जारी गर्दा ठूलो गोलमाल भएको छानविन प्रतिबेदनले औल्याएको छ । संस्थापक सदस्यहरुले हकप्रदको रकम कम्पनीलाई बुझाउनु पर्नेमा त्यस्तो रकम नै नबुझाई शेयर हात पारेका थिए । प्रतिबेदनका अनुसार १५ हजार २ सय शेयर वापतको १५ लाख २२ हजार रकम कस्ले बुझाउन बाँकी रहेको हो भन्ने कुराको कुनै हिसाव किताव छैन ।
बिेशष साधारणसभाः जहाँ पेश गरिएको थियो छानविन प्रतिबेदन
त्यस्तै कम्पनीको शेयर पूँजी घटाई ४ लाख ३५ हजार रुपैयाँ कसरी भुक्तानी भयो भन्ने कुरा पनि अन्योल रहेको छ । कम्पनीको साधारणसभाबाट निर्णय गराई अदालतको आदेशबाट मात्र पूँजी घटाउन सकिनेमा गैर कानुनी रुपमा पूँजी घटाई रकम फिर्ता गरिएको औल्याईएको छ ।
तल्लो ईन्द्रावतिको अबस्था के छ ?
छानविन प्रतिबेदनले सहायक कम्पनी सुनकोशी हाईड्रोपावर मार्र्फत तल्लो इृन्द्रावति बनाउने क्रममा कम्पनीको तर्फबाट ३५ करोड लगानी भई डुबेको तर सो रकम घाटामा रेखांकन नगरिएकाले कम्पनीको नाफा नोक्सान हिसावमा ३५ करोड घटाउनु पर्ने देखाएको छ । त्यसो हुँदा अहिले नेशननल हाईड्रोको जगेडा कोषमा रहेको ३९ करोडको अबस्था के होला अनुमान गर्न सकिन्छ ।
सुनकोशी हाईड्रोपावरको लाईसेन्स उर्जा मन्त्रालयले खारेज गरेको, सुनकोशी हाईड्रोपावर कम्पनीको अस्तित्व नै नहरेको देखिएको प्रतिबेदनले औल्याएको छ । त्यस्तै सुनकोशी आयोजना बनाउने क्रममा भएको खर्चको रेखांकन, सम्पतिको लगत नभएकाले त्यो उपयोग हुनसक्ने संभावना न्युन रहेको जनाईएको छ । तर सुनकोशीको सम्पति आफ्नो स्वामित्वमा ल्याउन सकिएमा आयोजनामा ब्यहोरोको नोक्सान केही कम हुने संभावना ब्यक्त गरिएको छ ।
सुनकोशी आयोजनामा कर्पोरेट ग्यारेन्टी बस्दा कम्पनीको दायित्वमा पर्न गएको २१ करोड ५७ लाख कम्पनीको नाफा नोक्सान हिसावमा समाबेश गर्नुपर्ने जनाईएको छ ।
आर्थिक बर्ष २०६७,०६८ मा दुई करोड ३६ लाख कुनै कारण नै नजनाई खर्च रेकांकन गरेर नाफा कम देखाईएकोमा त्यो गैरकानुनी भएको उल्लेख गरिएको छ । यसै बर्ष ४५ लाख २४ हजार रुपैयाँ पेस्की लिएर त्यसको खर्च बिबरणको समाबेश गरेको तर प्रमाण नभएको पाईएको छ ।
सुनकोशीको नाममा लिईएको दुई करोड ४५ लाख र अमुर्त सम्पतिको ६ करोड १३ लाख रेखांकन गर्नुपर्ने भएकाले कम्पनीको नाफामा अरु नकारात्मक असर पर्ने स्पष्ट गरिएको छ ।
एक करोड कस्ले खाए ?
कम्पनीको नाममा एक्साभेटर खरिद गर्न एक करोड रुपैयाँ पेस्की निकाशा गरिएको थियो तर न त सामान आयो न त पैसा लिनेले फिर्ता नै गर्नसक्ने अबस्था छ । त्यसैले सो रकम पनि नाफा नोक्सानमा रेखांकन गर्नुपर्ने र तत्कालीन ब्यवस्थापन र संचालक समितिलाई कारबाही गरी असुल्न भनिएको छ ।
कर र जरिवाना कति होला ?
नेशनल हाईड्रोले कर कार्यालयलाई तिर्नुपर्ने कर र कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयमा बर्षेनी पेश गर्नुपर्ने कागजातहरु नबुझाएकाले कर र जरिवाना नै कराडौ हुने अबस्था देखिएको छ । त्यसमाथि सुनकाशी हाईड्रोलार्ई नियमित गर्ने हो भने कर र जरिवाना नै थामिनसक्नु हुने अबस्था छ । प्रतिबेदनले अग्रिम कर नकटाएको, आयकर बिबरण पेश नगरेको, स्रोतमा कर कट्टी गरेर पनि नतिरेको देखिएको उल्लेख गरिएको छ ।
आर्थिक बर्ष २०६५।०६६ मा ७ करोड ७७ लाख रुपैयाँ ब्याज खर्च नाफा नोक्सान हिसावमा देखाईृएकोमा सो रकम त्यो बर्षको लेखापरीक्षण प्रतिबेदनले अमान्य घोािषत गरेको थियो । तर अर्को आ. व २०६६,०६७ मा लेखा परीक्षण गर्दा अमान्य भएको अघिल्लो बर्षको लेखापरीक्षणले अमान्य गरेको कुरा नै हटाई शेयरधनी, साधारणसभा र नियमनकारी निकायहरुलाई गुमराहमा पारी साधारणसभाबाट पारित गराई हदैसम्मको निकृष्ट, दबनियतपूर्ण र गैरजिम्मेबार कार्य गरेको ठहर गरिएको छ ।
अरु बदमासी के छन् ?
कम्पनीमा पेस्कीको रुपमा ५८ लाख रुपैयाँ बीमा दावी भएको देखिएको तर आम्दानी बाँधेको अबस्था नरहेकाले स्पष्ट रुपमा आर्थिक हिनामिना भएको देखिने र त्यसमा संलग्न ब्यक्तिहरुलाई कारबाही हुनुपर्ने किटान गरिएको छ । त्यस्तै गण्डकी सेक्युरिटिजबाट रकमान्तरण भएकोे रकम बारे पनि स्पष्ट हुन संचालक समितिलाई भनिएको छ ।
कम्पनीमा आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली नाजुक रहेको औल्याईएको छ । कम्पनीको स्थिर सम्पतिकै रजिष्ट्रर छैन भने कुन सामान के कति र कस्तो अबस्थामा छ भनेर यकिन गर्नु मुस्किल छ ।
छानविन समितिले वर्तमान संचालक समितिले प्रतिबेदन कार्यान्वयन गरेर शीघ्र सुधार गर्ने आशा ब्यक्त गरेको छ । अब प्रश्न उठ्छ, पहिलेका संचालकले गरेको बदमासीको भारी बोक्ने कि फटाफट कार्यान्वयन गरेर नयाँ रुपमा अगाडि बढ्ने ?
स्पष्टिकरणः छानविन समितिले बिशेष साधारण सभामा पेश गरेको प्रतिबेदनकै मूल भाव यहाँ प्रस्तुत गरिएको हो ।
