कात्तिक अन्तिम साता पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ पत्नी सीताको नसासम्बन्धी उपचारसमेत यसै तातोपानी कुण्डमा डुबेर गराइएपछि यो कुण्डको महिमा अझ व्यापक भएको छ । दाहाल, उहाँकी पत्नी, गृहमन्त्री रामबहादुर थापा र उहाँकी पत्नी नैनकलालगायतको टोलीले तीन दिनसम्म तातोपानी कुण्डमै स्नान गरी फर्किनुभएको छ । 

बेनी आएका दाहालसहितको टोलीले बेनीस्थित होटल याकमा बसेर नौ किमी लामो कच्ची सडकबाट ओहोरदोहोर गरी कुण्डमा स्नान गरी प्राकृतिक उपचार गर्नुभएको हो । उनीहरुले तीन दिनमा आठ घण्टा प्राकृतिक तातोपानीलाई जम्मा गरिएको कुण्डमा स्नान गर्नुभएको थियो । 

सिङ्गापुरलगायतका ठाउँमा पुगेरसमेत उपचार गर्दा निको नभएपछि मुलुककै पूर्वप्रधानमन्त्री दाहालपत्नी दाहाललाई तातोपानीमा डुबेर उपचार गराइनुले यस क्षेत्रका बारेमा सकारात्मक सन्देश प्रवाह भएको कुण्ड व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष वीरेन्द्रमान शाक्यले बताउनुभयो । 

“यसअघि पनि उच्च पदमा रहेका व्यक्ति कुण्डमा उपचारका लागि आउने गरेका थिए, अहिले दाहाल पत्नी सीताको उपचारसँगै दाहाल र गृहमन्त्री स्वयं नै म्याग्दीमै बसेर तीन दिन नियमितरुपमा कुण्डमा आएर स्नान गर्नुभयो । यसले यो क्षेत्रको प्रचारप्रसारमा ठूलो योगदान पुगेको हामीले विश्वास लिएका छौँ”, अध्यक्ष शाक्यले भन्नुभयो । 

जमीनभित्रबाट निस्कने ४५ देखि ५७ डिग्री सेल्सियस तापक्रम भएको गन्धक र विरेनूनको गन्ध आउने यहाँको प्राकृतिक तातोपानीको कुण्डमा शरीरको बाहिरी भाग डुबाएर उपचार गरेमा ग्याष्ट्रिक, नसा, बाथरोग, ढाड दुख्ने, छालासम्बन्धी रोग, सुन्निएको, बज्रिएको, मर्किएको, पेट सुनिने, गलगाँडलगायतका रोग निको हुने मान्यता छ । तीन दिनसम्म तातोपानी कुण्डमा पत्नी सीताको उपचार गरी फर्कने क्रममा नेकपाका अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री दाहालले स्वास्थ्य उपचार केन्द्रका रुपमा चिनिएको तातोपानी कुण्डलाई ‘मेडिकल टुरिजम’का रुपमा विकास गर्न सकिने बताउनुभयो । 

“हामीले पहिले सुनेका मात्रै थियौँ, अहिले प्रत्यक्षरुपमा आएर आफैँले अनुभूति ग¥यौँ, साच्चिकै तातोपानी कुण्डमा स्नान गरेपछि स्वास्थ्यमा रहेका समस्या हल हुने विश्वास हामीलाई पनि भयो”, नेता दाहालले भन्नुभयो । 

बेनीदेखि कुण्डसम्म पुग्ने सडकलाई कालोपत्र गर्न शुरु भएको योजनालाई प्रभावकारी बनाउन, कुण्डको पूर्वाधार निर्माण, क्षमता विस्तार र थप व्यवस्थित बनाउन सक्दो पहल गर्ने दाहालले प्रतिबद्धता जनाउनुभयो । पारिवारिक विश्रामका लागि म्याग्दी आए पनि यहाँको छलफल, अवलोकन र भ्रमण उपलब्धिमूलक रहेको गृहमन्त्री थापाको प्रतिक्रिया छ । 

“जमीनबाट निस्कने तातोपानीको महिमा अत्यन्तै बढी रहेको अनुभूति ग¥यौँ, यसलाई विकास र प्रचारप्रसार गर्न सकेमा यहाँ स्वदेशका मात्रै होइन विदेशबाट समेत स्वास्थ्य उपचारका लागि बिरामी र पर्यटक भित्र्याउन सकिने सम्भावना छ, हाम्रो जोड यसैमा रहन्छ”, मन्त्री थापाले भन्नुभयो । 

उहाँले म्याग्दी हिमाल, पहाड, मनोरम भू–बनोटसँगै धार्मिक, कृषि र ग्रामीण पर्यटनको दृष्टिकोणमा समेत महत्वपूर्ण रहेको उल्लेख गर्नुभयो । उत्तर दक्षिण जोड्ने कालिगण्डकी करिडोर र कोरला नाका सञ्चालनमा आएमा बेनीसँगै सिङ्गो म्याग्दी ‘चोकको घडेरी’ हुने उहाँको भनाइ थियो । 

यसरी हुन्छ उपचार 

बेनीदेखि नौ किमी टाढाको दूरीमा रहेको तातोपानीमा म्याग्दी नदीको किनारमा जमीनभित्रबाट ४५ देखि ५७ डिग्री सेल्सियस तापक्रम भएको पानी निस्कन्छ । गन्धक र विरेनूनको गन्ध आउने प्राकृतिक तातोपानीको कुण्डमा शरीरको बाहिरी भाग डुबाएर उपचार गरिन्छ । कुण्डमा डुबेपछि बाहिर निस्किएर कम्बल वा बाक्लो कपडा ओढेर पसिना बगाएपछि नजिकै बनाइएका तातोपानीका धारामा नुहाउने गरिन्छ । 

यस कुण्डमा नियमित नुहाउनाले ग्याष्ट्रिक, नसा, बाथरोग, ढाड दुख्ने, छालासम्बन्धी रोग, सुन्निएको, बज्रिएको, मर्किएको, पेट सुनिन्ने, गलगाँड, एसाइतिसलगायतका रोग निको हुने विश्वास छ । 

कुण्ड व्यवस्थापन समितिका सहसचिव कुमार केसीका अनुसार अहिले कुण्डमा २५० जनाले नियमितरुपमा डुबेर उपचार गर्दै आएका छन् । “सल्फर र गन्धकको मात्रा रहेकाले यो कुण्डमा स्नान गर्नेको एक जनाको रोग अर्कोमा सर्दैन, पानीको गुणबारे थप अनुसन्धान लागि पानी परीक्षणसमेत भएको छ”, सहसचिव केसीले भन्नुभयो । 

यो कुण्डमा स्नान गरेपछि रोग निको हुने भएपछि मुलुकका विभिन्न स्थानबाट एक हप्तादेखि १५ दिनसम्मको प्याकेजमा कुण्डमा स्नान र डुब्नका लागि आउनेको सङ्ख्या प्रत्येक वर्ष बढ्दै गएको छ । गत वर्ष १६ हजार ९७८ जनाले यस कुण्डमा आएर स्नान गरी उपचार गरेका छन् । 

लडेर, नसा, युरिक एसिडलगायतका कारण हिँड्नसमेत नसक्ने भएर सहयोगीका भरमा उपचारका लागि स्नानका लागि आउने कुण्डमा डुबेर उपचार गरेपछि आफैँ हिँडडुल गर्नसक्ने भएर फर्कने गरेका छन् । 

यस कुण्डमा स्नान गर्नका लागि १० दिनको रु ३०० शुल्क तिर्नुपर्छ । कुण्डबाट भएको आम्दानीबाट स्थानीय सरस्वती माविका नौ जना शिक्षकको तलब सुविधा उपलब्ध गराइन्छ ।