त्यसैगरी एनआईबीएल र लक्ष्मी क्यापिटललगायतले पनि आफ्ना ईकाईहरु सार्वजनिक गर्ने तयारी गरिरहेका छन् ।
कसरी पुग्यो त टेवा ?
सिद्धार्थ क्यापिटलले आफ्नो पहिलो योजनाको कूल १ अर्ब ६ करोड रुपैया मध्ये अधिकांश रकम अर्थात ९७ करोड धितोपत्र बजारमै लगाएको छ । सो कम्पनीले यस आर्थिक बर्षको साउन मसान्त सम्म १२ लाख ३३ हजार कित्ता विभिन्न कम्पनीको शेयर खरिद गरी धितोपत्र बजारलाई टेवा दिएको छ । त्यसैगरी उस्को दोस्रो योजनाको ९९ करोड रुपैयाँ मध्ये अधिकांश शेयर बजारमै धमाधम लगानी गरिरहेको छ । भाद्रसम्म सो योजना अन्तर्गत २ लाख कित्ता विभिन्न कम्पनीका शेयरहरु किनिएका देखिएको छ ।त्यसैगरी नबिल ईन्भेष्टमेन्टले आफ्नो पहिलो योजनाको १ अर्ब १५ करोड रुपैयाँ मध्ये गत भाद्र सम्म ९१ करोड ७८ लाख रुपैयाँ धितोपत्र बजारमै लगानी गरेको छ ।
यसरी हेर्दा यी तीनवटा सामुहिक लगानी कोषहरुले नै धितोपत्र बजारमा ३ अर्ब बराबरको रकम प्रवाह गरी बजारलाई टेवा दिईरहेका छन् । हालको शेयर बजारमा बढीमा ३० अर्ब रकम प्रबाह भएको मान्ने हो भने यी तीनवटा सामुहिक लगानी कोषले मात्रै गरेको झण्डै तीन अर्ब रकम लगानीलाई ठूलै आड मान्नुपर्छ । अब योजना ल्याउने तयारीमा रहेका एनआईबीएल र लक्ष्मी लगायतका सामुहिक लगानी कोषका ईकाईहरु निश्काशन भएर धितोपत्र बजारमा लगानी हुने हो भने शेयर बजारलाई अरु दह्रो टेवा पुग्ने निश्चित छ ।
ब्यक्तिको मनोमानी हैन, सामुहिक उत्तरदायित्व
हाल नेपालको धितोपत्र बजारमा ब्यक्तिहरुको चलखेल निर्णायक हुने गरेकोमा अब भने यस्ता सामुहिक लगानी कोष र संस्थागत लगानीकर्ताहरुको भुमिका महत्वपूर्ण हुने आंकलन गरिएको छ । ब्यक्तिगत ठूला लगानीकर्ताले आफुलाई नाफा हुने गरी धितोपत्र बजारमा अनाबश्यक र अस्वस्थ चलखेल गर्दै आएकोमा त्यसलाई प्रतिबाद गर्न पनि यस्ता सामुहिक लगानीकोषहरु उपयोगी हुनेछन् । सामुहिक लगानी कोषमा धेरै साना लगानीकर्ताहरुको लगानी हुने र बजारको अबस्था, कम्पनीको नाफा नोक्सान, जोखिम लगायतका अबस्था मूल्याड.कन गरी योजना ब्यवस्थापकले ईकाईधनीहरुप्रति उत्तरदायी भएर काम गर्ने हुँदा बजारमा अनाबश्यक चलखेलको संभावना कम हुन्छ । खरिद गरिएका धितो पत्रबाट राम्रो आम्दानी हुँदा ईकाईधनीले लाभ पाउने र नोक्सानी भए योजना ब्यवस्थापकले जवाफदेहिता बहन गर्नुपर्ने भएकाले साना लगानीकर्ताका लागि सामुहिक लगानी कोष कम जोखिमपूर्ण लगानीको क्षेत्र मानिन्छ ।
ईकाईधनीले के पाउँछन् ?
सामुहिक लगानी कोषका ईकाई धनीले आफ्नो ईकाईबाट भएको आम्दानी मध्ये प्रशासनिक खर्च कटाएर अरु आम्दानीको हकदार बन्न पाउँछन् । धितो पत्र किनबेचमा गरिएको लगानी र नाफा नोक्सानको महिनैपिच्छे सार्वजनिक रुपमा विवरण प्रकाशित हुने हुनाले कति नाफा वा घाटा भयो भन्ने कुरा पारदर्शी हुन्छ । जस्तो कि दुई बर्ष अघि १० रुपैयाँमा ईकाई खरिद गरेका सिद्धार्थ लगानीबृद्धि योजना १ का ईकाईधनीले अहिले प्रति ईकाई २१ रुर्पैयाँको सम्पति जोडेका छन् । यसका साथै उनीहरुले गत बर्षको खुद नाफाबाट १५ प्रतिशत लाभांश पनि पाउँदै छन् । त्यस्तै नबिल ब्यालेन्स फण्डका १० रुपैयाँ लगानी गरी एउटा ईकाई खरिद गरेका ईकाई धनीको प्रति ईकाई सम्पतिको खुद मूल्य १५ रुपैयाँ नाघेको छ । त्यस्तै हालै ईकाई निश्काशन गरको एनएमबी क्यापिटलले पाँच बर्षपछि आफ्ना ईकाईधनीलाई २३ रुपैयाँ दिने योजना सार्वजनिक गरेको छ । यस्ले आगामी बर्ष ईकाईधनीलाई कम्तिमा १० प्रतिशत लाभांश दिने प्रतिबद्धता पनि जनाएको छ ।
सुरक्षित लगानी
भर्खरै शेयर बजारमा प्रबेश गरेका वा प्रबेश गर्न चाहने, शेयर किनबेचमा हुने जोखिम लिन नसक्ने र निश्चित समय अबधि भित्र ढुक्कको आम्दानी खोज्नेहरुका लागि सामुहिक लगानी कोष सबैभन्दा उपयोगी आम्दानीको स्रोत हो । यसमा एकपटक लगानी गरेपछि लगानीकर्ताले शेयर मूल्य घटेर बर्बादै हुने जस्ता अनाबश्यक चिन्ता गर्नुपर्दैन । सामुहिक लगानी कोषका ब्यवस्थापकहरुले निकै सोच विचार र विश्लेषण गरी फरक फरक धितोपत्रहरुमा लगानी गरेर लगानी विविधिकरण गर्ने हुनाले कुनै एउटा कम्पनीको शेयर मूल्य घट्दैमा वा घाटामा जादैमा ईकाईधनी घाटामा जाने संभावना कम हुन्छ । जस्तो कि नबिल क्यालेन्स फण्डले ५२ वटा कम्पनीका शेयरहरु किनेको छ । त्यसले किनेको एउटा कम्पनीको शेयर मूल्य घट्यो भनेृ पनि अरु कम्पनीको शेयर मूल्य बढ्दा वा लाभांश पाउंदा त्यो घाटा परिपुर्ति हुन्छ र ईकाईधनी सधै नाफामा हुन्छन् । एनएमबी क्यापिटलले आफ्नो ७५ करोड पूँजीको ८० प्रतिशतसम्म धितोपत्रको दोस्रो बजारमा र अरु बण्ड तथा ऋणपत्रहरुमा लगानी गर्ने सोच बनाएको छ ।
सामुहिक लगानी कोषका ब्यवस्थापकहरु हल्लाका भरमा हैन, तथ्य विश्लेषण गरेर धितोपत्र बजारमा लगानी गर्छन र आफ्ना ईकाईधनीहरुलाई जोखिममुक्त पारी नाफामा पुर्याउँछन् । अधिकांश साना लगानीकर्ता यसरी लगानी विविधिकरण गरेर आफ्नो जोखिम ब्यवस्थापन गर्ने क्षमता कमै राख्छन् । यदि आम लगानीकर्तामा जोखिम ब्यवस्थापन र लगानी विविधकरणको पर्याप्त ज्ञान हुन्थ्यो भने हालै नेप्सेमा सामान्य गिरावट आउँदा साना र नयाँ लगानीकर्ताहरु त्रसित हुंदै घाटा खाएर शेयर बजारबाट बाहिरिनु पर्दैनथ्यो ।
