निक्षेपको व्याजदरमा बैंकहरुले भद्र सहमति गर्दै गर्दा केही वाणिज्य बैंकहरुले कर्जा प्रवाह बन्द गरेका छन् । निक्षेपको व्याजदरमा सहमति गरेका ती बैंकहरु थप निक्षेप जुटाउन कसरत गरिरहेका छन् । भदौ महिनादेखि नै समस्यामा परेका ती बैंकहरु दशैं लगत्तै कर्जा प्रवाह गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका हुन् ।

कर्जा निक्षेप अनुपात (सिसिडी रेसियो) ८० प्रतिशत पुगेका कारण चार वाणिज्य बैंकहरुले थप कर्जा प्रवाह गर्न बन्द गरेको बुझिएको छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले गरेको व्यवस्था अनुसार सय रुपैंया निक्षेप संकलन गर्दा ८० रुपैंया मात्र कर्जा प्रवाह गर्न पाइने व्यवस्था छ । यो व्यवस्थाभन्दा माथि गएको खण्डमा राष्ट्र बैंकले बैंकहरुलाई कार्वाही गर्ने प्रावधान छ ।

यही प्रवाधान अनुसार कार्वाहीमा पर्ने डरले सिसिडि रेसियो सन्तुलन गर्नका लागि बैंकहरु कर्जा प्रवाह गर्न छाडेर निक्षेप संकलनमा केन्द्रित भएका हुन् । राष्ट्र बैंक स्रोतका अनुसार दैनिक रुपमा हेर्दा ४ वाणिज्य बैंकहरुको कर्जा निक्षेप अनुपात ८० प्रतिशतको हाराहारीमा पुगेको छ ।

राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता नारायणप्रसाद पौडेलले भने केही बैंकहरुको सिसिडि ८० प्रतिशतकै हाराहारीमा पुगेको बताए । ‘तरलता अभाव नभएको अवस्थामा के कस्ता कारणले बैंकहरु यो अवस्थामा पुगे भन्ने विषयमा राष्ट्र बैंकले चासो राख्दै बैंकहरुको ध्यानाकर्षण गराई रहेको छ ।’ मेरोलगानीसँगको कुराकानीमा राष्ट्र बैंक प्रवक्ता पौडेलले भने ।

उनका अनुसार पछिल्लो पटक बैंकहरुमा ५० अर्ब हाराहारीको तरलता छ । यो आकार पछिल्ला केही दिनमा झण्डै १५ अर्ब हाराहारीमा संकुचित बनेको हो । यद्यपी बैंकहरुको मासिक प्रतिवेदनमा यो अवस्था कायम रहिरहन्छ वा रहँदैन भन्ने विषय महत्वपुर्ण हुनेछ । केही बैंकहरुले समस्यामा परेका बैंकहरुलाई कर्जा उपलब्ध गराएर सहयोग समेत गर्न थालेका छन् । यसले बैंकहरु राष्ट्र बैंकको कार्वाहीमा नै पर्ने अवस्था भने नरहन सक्छ ।

बैंकहरुले पनि कर्जा प्रवाहमा केही कडाई गर्नु पर्ने अवस्थामा पुगेको विषयलाई घुमाउरो शैलीमा स्वीकार गरेका छन् । तर उनीहरु कर्जा बन्द नै गरेको विषयमा भने बोल्न चाहेका छैनन् । मेरो लगानीसँगको कुराकानीमा एक बैंकका उच्च कर्मचारीले भने ‘समस्या बढेपछि दवाब पनि उत्तिकै बढेको छ । यसले गर्दा मझौला किसिमका कर्जामा मात्र हामीले ध्यान केन्द्रित गरेका छौं । नत्र अहिले निक्षेप प्राथमिकतामा छ । यसलाई कर्जा बन्द गरेको भन्न नमिल्ला ।’

अर्का एक बैंकका उच्च अधिकारीले भने तिहारसम्ममा सबै समस्या समाधान हुने दाबी गरे । ‘अहिले ठुलो समस्या आएको हैन । सामान्य विषय केही दिनमा मिले पछि हामी नियमित तालिका अनुसार काम गर्छौ ।’

सरकारले खर्च गर्न नसक्दा अहिलेको समस्या आएको बैंकरहरुको भनाई छ । ‘बजारको सबै पैसा सरकारी बचतमा गएको अवस्थामा बैंकहरुमा लगानीयोग्य रकमको अभाव चुलिएको हो । अहिले त केही बैंकमा मात्र समस्या देखिँदैछ । सरकारी बचतको आकार बढ्दै जाने मात्र भयो भने अरु बैंक पनि प्रभावित हुन्छन् ।’ एक बैंकरले मेरो लगानीसँग भने ।

अहिले राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक सबैभन्दा सहज अवस्थामा छ । जसका कारण अरु बैंकहरुले पनि कर्जा प्रवाहलाई केही नियन्त्रण गर्ने अभ्यास सुरु गरि सकेका छन् ।