ब्रजेश सुवेदी

पहिला पहिला चाँदीकाे मूल्य सस्ताे भएकाेले खासै महत्त्व दिने गरिएकाे थिएन् । त्यतिबेला चाँदी किनेर राख्ने चलन पनि थिएन् । तर, पछिल्लाे समय चाँदीकाे मूल्य आकासिएसँगै यसलाई  किनेर राख्ने र आवश्यक परेकाे समयमा बिक्री गर्न थालिएकाे छ । अहिले यसलाई सुन जस्तै सम्पत्तिकाे रुपमा लिन थालिएकाे छ ।

सात वर्षमा ताेलामा नै चाँदीकाे मूल्य ७ सय २० रुपैयाँबाट ३ हजार २ सय ८० रुपैयाँ पुगेपछि यसकाे चार्म निकै बढेकाे हाे । अहिले थाेरै लगानीमा पनि धेरै फाइदा हुने देखेपछि सर्वसाधारणले पनि चाँदी खरिद गरेर राख्न थालेका छन् । पहिले सुन किनेर राख्नेहरु अहिले चाँदी पनि  किनेर राखाैं न त भन्न थालेका छन् ।

 सुरक्षित सम्पत्तिकाे रुपमा चाँदी

बुलियन लगानी भन्नाले सुन वा चाँदी जस्ता बहुमूल्य धातुलाई भौतिक स्वरूप (bar, coin वा ingot) मा किने–राख्ने प्रचलन बुझिन्छ। विश्वका विकसित तथा उदाउँदा अर्थतन्त्रमा बुलियनलाई “सुरक्षित आश्रय” (safe haven asset) मानिन्छ। 

आर्थिक संकट, युद्ध, राजनीतिकअ स्थिरता वा मुद्रास्फीति बढेको बेला पनि बुलियनले आफ्नो मूल्य गुमाउँदैन, बरु कहिले काहीँ अझै बढ्छ।

नेपालमा भने बुलियनमा लाग्ने कानुनी तथा बजारका सीमितताका कारण सामान्य लगानीकर्ताले त्यो स्तरमा सहज लगानी गर्न पाउँदैनन्। तर सुन–चाँदीमा लगानी भने धेरै नै पुरानो परम्परा हो, त्यसैले यसको आर्थिक मूल्य र उपयोगिताबारे जान्न सबैले आवश्यक छ।

“Bullion” भन्नालेअत्यधिक शुद्ध सुन/चाँदी (साधारणतया 99.5% वा अधिकशुद्धता)लाई बार, सिक्का वा इन्गटका रूपमा तयार पारेको धन–सम्पत्ति हो।

बुलियनको मुख्य विशेषताहरू

• भौतिक (Physical) सम्पत्ति – आफ्नै हातमा राख्न सकिने।
• विश्वव्यापी स्वीकार्यता – सुनलाई विश्वका सबै बजारमा मूल्य हुन्छ।
• उच्चतरलता (High Liquidity) – आपतकालमा तुरुन्तै बेचेर नगद बनाइन्छ।

यही कारणले बुलियनलाई “wealth preservation asset” पनि भनिन्छ।

चाँदी (Silver Bullion) मा लगानीका फाइदा : नेपाली लगानीकर्ताले किन ध्यान दिन आवश्यक छ?

नेपालको वित्तीय बजारमा वैकल्पिक लगानीका विषयमा चासो बढ्दै गएकोछ। परम्परागतरूपमा गहना वा उपहारका रूपमा सीमित मानिएको चाँदी (silver) हाल भने long-term wealth protection र portfolio diversificationका लागि प्रभावकारी सम्पत्ति बन्दै गएकोछ।

सुनको तुलनामा सस्तो 

मित्र विकल्प भएकाले चाँदीप्रति नयाँ तथा साना लगानीकर्ताको आकर्षण उल्लेख्य रूपमा बढिरहेकोछ।

यस लेखमा चाँदीमा लगानी किन उपयोगी हुन्छ? यसका जोखिम के–के छन्? र नेपालमा कसरी सुरु गर्ने? भन्ने बारे विस्तृत रूपमा चर्चा गरिन्छ।

चाँदी किन? – यसकाे फाइदाहरू

१) सस्तो र पहुँचयोग्य — नयाँ लगानीकर्ताकै लागि उपयुक्त

सुनको मूल्य धेरै उच्च हुँदा धेरैले सुरु गर्न कठिन महसुस गर्छन्।

तर चाँदी सस्तो भएकाले:

• थोरै रकमबाटै सुरु गर्नसकिन्छ
• साना युनिट (25g, 50g, 100g) उपलब्ध
• नियमित चतबाट step-by-step accumulation गर्न मिल्ने

नेपालमा सानो बजेटले पनि दीर्घकालीन सम्पत्ति निर्माण गर्न खोज्नेका लागि यो एक entry-friendly asset हो।
________________________________________
२) मुद्रास्फीति (Inflation) बाट सुरक्षा

रुपैयाँ कमजोर हुँदा वा वस्तु–सेवा महँगिँदा चाँदीले आफ्नो आन्तरिक मूल्य जोगाइ राख्ने प्रवृत्तिछ।
अर्थात्:
• मुद्रा अवमूल्यन हुँदा संरक्षण
• मूल्य बढ्दा पोर्टफोलियो स्थिरता
• uncertain आर्थिक अवस्थाको hedge

यहीकारणले चाँदीलाई **“safe asset”**को रूपमा विश्वभर मूल्यांकन गरिन्छ।

३) पोर्टफोलियो Diversification — जोखिम घटाउने साधन

शेयर, म्युचुअलफन्ड वा बन्ड बजारमा उतार–चढाव हुँदा चाँदीजस्तो भौतिक सम्पत्तिले सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छ।
• Metal prices को चक्र शेयर बजारसँग जोडिँदैन
• Risk balancing मा प्रभावकारी
• Downturn समयमा wealth protection

वित्तीय अनिश्चितता बढ्दै गएको वर्तमान परिदृश्यमा diversification अत्यन्त आवश्यक बन्दै गएकोछ।

४) औद्योगिक माग बढ्दो — भविष्यको सम्भावना बलियो
चाँदी केवल बहुमूल्य धातु मात्र होइन; आधुनिक उद्योगमा अत्यावश्यक कच्चा पदार्थ हो । यसको प्रयोग:
• Solar panel
• Electronics
• Electric vehicles
• Medical devices
• Semiconductor
विश्वव्यापी औद्योगिक मागले भविष्यमा चाँदीको मूल्यलाई strong support प्रदान गर्ने अपेक्षा छ।

५) भौतिक स्वामित्व — Counter-Party Risk शून्य

चाँदी bullion को सबैभन्दा ठूलो बोनस भनेको तपाईंले वास्तविक सम्पत्ति आफ्नो नियन्त्रणमा राख्न सक्नुहुन्छ।
• Bank collapse risk छैन
• Digital platform risk छैन
• Paper asset जस्तै default risk हुँदैन

यसले “real, tangible wealth” प्राप्त गर्ने अवसर प्रदान गर्छ।

चाँदीमा लगानी गर्दा विचार गर्नुपर्ने जोखिम

१) मूल्यमा उतार–चढाव (Volatility)

चाँदीको मूल्य सुनभन्दा बढी चलायमान हुन्छ।
Short-term tradersका लागि चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ।

२) भण्डारण तथा सुरक्षा लागत
बढ्दो परिमाणमा भौतिक चाँदी राख्दा तिजोरी/सुरक्षा व्यवस्थापन आवश्यक हुन्छ।

३) नियमित आम्दानी नआउने सम्पत्ति
चाँदीले dividend, interest वा rental income उत्पन्न गर्दैन।
लाभ केवल spot price appreciationबाट मात्र प्राप्त हुन्छ।

नेपालमा चाँदीमा प्रभावकारी लगानी कसरी गर्ने?

१) 99.9% Hallmarked बार/सिक्का मात्रै किन्नुहोस्
यो विश्वसनीयता र पुनर्बिक्री दुवैकै लागिअत्यावश्यक छ।

२) विश्वसनीय bullion dealer वा बैंक चुनौँ
• बिल
• assay certificate
• शुद्धता परीक्षण

यी अनिवार्य जाँचहरू हुन्।

३) सानो युनिटबाट सुरु गर्नुहोस्
हप्ताको/महिनाको बचतबाट किन्दा दीर्घकालीन accumulation सजिलो हुन्छ।

४) पोर्टफोलियोमा ५%–१५% मात्र राख्नु उचित
व्यक्तिको जोखिम क्षमता अनुसार प्रतिशत निर्धारण गर्नुपर्छ।

५) दीर्घकालीन दृष्टिकोण राख्नुहोस्
चाँदी short-term trading भन्दाwealth protection assetका रूपमा अधिक उपयुक्त हुन्छ।

निष्कर्ष
नेपालमा वैकल्पिक सम्पत्ति प्रति चासो बढ्दै जाँदा चाँदी (Silver Bullion) धेरै लगानीकर्ताका लागि आकर्षक विकल्प बन्दै गएको छ।

सस्तो, सुरक्षित, मुद्रास्फीति–रोधी, र औद्योगिक मागले समर्थन गर्ने धातु भएकाले चाँदी भविष्यमा पनि स्थिर दीर्घकालीन सम्पत्ति बन्ने सम्भावना बलियोछ।

यदि “सुरक्षित बचत + दीर्घकालीन सम्पत्ति निर्माण + पोर्टफोलियो विविधीकरण” चाहनुहुन्छ भने चाँदी एक व्यवहारिक विकल्प बन्न सक्छ।