सुवास निरौला

गएको दुई महिना शेयर बजार बढ्दो क्रममा देखिएको छ । तर बढ्दो बजारमा संस्थागत लगानीकर्ताकाे उपस्थिति न्यून छ ।

सोमबारै कारोबार रकम दुई अर्ब ६८ करोड रुपैयाँको भयो ।  हालसम्मकै दोस्रो सर्वाधिक कारोबार हो । यस अघि २०७३ साउन ११ मा दुई अर्ब ७५ करोड रुपैयाँको कारोबार भएको थियो ।

कारोबार रकम र सूचक दुवै फराकिलो अंकले बढेका छन् । तर बढ्ने आधार भने गतिला देखिँदैनन् । गएको ६ महिनाको केन्द्रीय बैंकको रिपोर्ट अनुसार विप्रेषण प्रवाह सुस्त छ,सेवा आय चार अर्ब ४६ करोड घाटामा छ,चालु खाता ८४ अर्ब घाटामा छ,मुद्रा अवमूल्यन हुने क्रम बढ्दो छ । गएको महिनामा ३.३ प्रतिशतले मुद्रा अवमूल्यन भएको छ, खर्च अझै बढेको छैन। राजश्व सङ्कलनले लक्ष्य भेट्टाएकाे छैन, बजेटको आकार घटाइएको छ । आकार घटाइएपछि आर्थिक बृद्धिदरको लक्ष्य  घटेर ६ प्रतिशतको हाराहारीमा आउने अनुमान अर्थबिद्हरूले गर्न थालेका छन् ।

आन्तरिक उत्पादन बढेको छैन,तर उपभोग बढ्दो छ । आयात घटेको छ । तर त्यसमा विकास निर्माण र कलकारखानामा प्रयोग हुने कच्चा समाग्री र मेसिनरी औजार आएका छैनन् । जसले आयात घटेपनि विकास र खर्च दुबैमा धक्का पुर्याउने देखिन्छ ।तर दोस्रो बजार लगातार बढ्दो क्रममा रहँदा त्यसले अन्य क्षेत्रका लगानीकर्ता समेत अल्पकालीन नाफा खोज्दै शेयर बजार प्रवेश गरेका छन् । अन्य क्षेत्र सुस्ताउँदा शेयर बजार मोटाएकाे बिगतकाे अवस्थाले देखाउँछ । 

विगत दुई महिनाको तथ्याङ्कले समेत यही देखाएको छ । संस्थागत लगानीकर्ता भन्दा बढी व्यक्तिगत लगानीकर्ता दोस्रो बजारमा प्रवेश गरेका छन् । संस्थागत लगानीकर्तासँगै सामूहिक लगानी कोषहरूले खुलेर कारोबार गरेका छैनन् । गत पुस १ गते देखि माघ २९ सम्मको कारोबार तथ्याङ्कले यस्तो देखाएको हो । गएको दुई महिनामा साना र केही नयाँ लगानीकर्ताले नै बजार धानिरहेका छन् । 

नेपाल स्टक एक्सचेन्ज(नेप्से)ले उपलब्ध लगाएको तथ्याङ्क अनुसार गएको दुई महिनामा व्यक्तिगत लगानीकर्ताको कारोबार हिस्सा ८८.८६ प्रतिशत रहेको छ । क्रमश: संस्थागत लगानीकर्ताको हिस्सा ७.८९ प्रतिशत र सामूहिक लगानी कोषको ३.२५ प्रतिशत हिस्सा छ । नेप्सेका अनुसार गएको दुई महिनामा ४४ अर्ब ६३ करोड रुपैयाँ बराबरको शेयर कारोबार भएको थियो । जसमा सबैभन्दा बढी हिस्सा व्यक्तिगत लगानीकर्ताको छ । 

दुई महिनादेखि दोस्रो बजार लगातार बढ्दो क्रममा रहँदा नयाँ लगानीकर्ता बजारमा प्रवेश गरेकाे एक पुराना ब्रोकर कम्पनीका संचालकले बताए । उनका अनुसार हरेक बुलले नयाँ शेयर कारोबारी जन्माउँछ । बुलले जन्माएका नयाँ शेयर कारोबारीको टिकाउ नगण्य मात्रामा हुने गर्छ । बुलमा नयाँ कारबारी जन्मिने प्रक्रिया र कछुवाले बच्चा जन्माउने प्रकृया एकै खालको हुने उनको अनुभव छ । उनी भन्छन् 'कछुवाले बच्चा जन्माउनु पूर्व उ समुद्रबाट बाहिर आउँछ । उसले किनारमा अण्डा पार्छ । निश्चित समयपछि ती अण्डाहरूबाट धेरै बच्चाहरू निस्कन्छन् । तर  ती सबै बच्चा समुद्रसम्म पुग्नु अगाडि मरिसक्छन् । केही मात्रै समुद्रसम्मको यात्रा तय गर्न सफल हुन्छन् । जो सफल हुन्छन् उनीहरुलेनै अर्को नयाँ जीवनको प्रारम्भ गर्ने दौडमा पानीमा पौडन थाल्छन्। यस्तै बढ्दो शेयर बजारको सूचकले नयाँ कारोबारी जन्माउँछ तर सबै टिकाउ भने हुँदैन भन्ने नै हाे । तर, जो टिकाउ हुन्छन् उनीहरू दीर्घकालीन लगानीकर्तामा परिवर्तन हुन्छन् । यति बेला यस्तै नयाँ कारोबारी ब्रोकर कार्यालयमा देखिन थालेको उनले बताए ।

नयाँ लगानीकर्ताले बजारलाई एक हदसम्म धकेल्न मद्दत पुर्याएपनि उनीहरूको 'पुस'ले मात्रै बजारलाई थप उचाइ दिन नसक्ने उनकाे भनाई छ । यति बेला अन्य क्षेत्रमा लगानीको वातावरण नभएको भन्दै अल्पकालीन नाफा खोज्दै केही नयाँ अनुहार बजार प्रवेश गरेका छन् । ती लगानीकर्ता अन्य क्षेत्रमा लगानी सहज भए लगत्तै उतै मोडिन सक्छन् । 

पछिल्लो समयको कारोबारले नयाँ बुलको सङ्केत गरिरहेको शेयर विश्लेषक डा आत्माराम घिमिरेले बताए ।उनका अनुसार बजार बढाउन पहिले नयाँ लगानीकर्तालेनै भूमिका खेल्ने हाे । उनीहरूले बजार थोरै धकेलेपछि अन्य लगानीकर्ताको समेत प्रवेश हुँदै जान्छ ।  तर लगातार बजार दोहोरो अंकले भने सधैँ बढ्दैन । धेरै बढ्ने र थोरै करेक्सन हुँदै जाने उनको अनुमान छ ।

गएको दुई महिना यता सोमबारसम्म कारोबार मापक सूचक २४२.८६ अंकले बढी सकेको छ । अझै बजार बढ्दो लयमै देखिएको छ । तर सामूहिक लगानी कोषको भूमिका भने नगण्य देखिन्छ । तर उनीहरूले बजारमा लगाउन सक्ने रकमलाई आधार मान्ने हो भने पछिल्लो समयको कारोबार भएको रकमको आधारमा उपस्थिति सतोष जनकै देखिन्छ । बढ्दो बजारमा उनीहरू सुरक्षित लगानीको रणनीतिमा रहेका छन् । तर सुस्त कारोबारले भने उपस्थितिलाई बलियो बनाउन सक्दैन ।