माघ १ गते आइतबार यति एयरलाइन्सको नाइनएन–एएनसी फ्लाइट नम्बर ६९१ एटीआर ७२ सेती नदीको खोचमा दुर्घटना भएको थियो । काठमाडौंबाट पोखरा उडेको उक्त विमानमा चालक दलका ४ जना सदस्य र ६८ जना यात्रु सहित ७२ जना सवार थिए ।

दुर्घटनाग्रस्त भएको विमानमा सवार ७२ जना मध्ये ७१ जनाको शव फेला परेको छ भने १ जना अझै बेपता रहेको नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले जनाएको छ । यससँगै आम सर्वसाधारणमा हवाई बीमा र त्यस वापत पीडितका परिवारले पाउने क्षतिपुर्तिको विषयमा आम चासो बढ्न थालेका छन् ।

अन्य बीमाको तुलनामा हवाई बीमामा उच्च जोखिम रहेको छ । हवाई यात्राको दौरानमा हुन सक्ने विलम्ब, यात्रास्थगन, यात्रुलाई लाग्न सक्ने चोटपटक, अंङ्गभङ्ग वा मृत्युमा हवाई बीमाले विमान, यात्रु सहित चालक दलका सदस्यहरुलाई हुन सक्ने जोखिम रक्षावरण गर्दछ ।

हवाई बीमामा उच्च जोखिम रहेकै कारण नेपालका बीमा कम्पनीहरुले अधिकाँश जोखिम विदेशी पुनर्बीमा मार्फत गराउने गरेका छन् । जसले गर्दा नेपाली बीमा कम्पनीहरुलाई क्षतिपूर्ति भुक्तानीमा कम भार पर्ने गरेको छ ।

हाल नेपालमा आन्तरिक उडान अन्तरगत वार्सा महासन्धी र हेग प्रोटोकल लागु रहेका छन् । उक्त व्यवस्था अनुसार हवाई दुर्घटनामा परी यात्रुको मानविय क्षति भएमा पीडित पारिवारलाई २० हजार डलर, यात्रुको सामानहरू नष्ट भए वा हराएमा प्रतिकिलो २० डलर क्षतिपूर्ति वापतको रकम भुक्तानी गर्नुपर्ने हुन्छ । हवाई दुघर्टनामा परी विमान चालक दलका सदस्यहरु (पाइलट बाहेक) को मृत्यु भएमा ४० हजार डलर परिवारले क्षतिपूर्ति पाउने व्यवस्था छ । पाइटलको हकमा भने एक लाख डलर भुक्तानी हुने व्यवस्था छ ।

यस व्यवस्था अनुसार नै दुर्घटनाग्रस्त भएका यति एयरलाइन्सका यात्रु र चालक दलका सदस्यहरुको पारिवारलाई क्षतिपूर्ति रकम उपलब्ध हुने नागरिक उड्डयान प्राधिकरणले जनाएको छ ।

यद्यपि अन्तर्राष्ट्रिय उडानका क्रममा विमान दुर्घटना भए प्रति यात्रु एक लाख डलरभन्दा बढी रहेको छ । सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन संस्था (आइकाओ) को मन्ट्रियल महासन्धि १९९९ लाई अनुमोदन गरेपछि क्षतिपुर्ति रकम बढेको हो ।

विद्येयक पारित गर्न नसक्दा आन्तरिक उडानको क्षतिपूर्ति रकम बढाउन सकेन

सरकारले आन्तरिक उडान तर्फ यात्रुहरुले पाउने क्षतिपूर्तिलाई पनि अन्तराष्ट्रिय उडानको सरह पुर्याउने तयारी थालेको छ । सरकारले हवाई यातायात सेवा सञ्चालन संस्थाको दायित्व तथा बीमा सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न विद्येयकको मस्यौदा तयार पारेपनि हालसम्म लागु भने हुन सकेको छैन् ।

तर संसदबाट विद्येयक पारित नभएपछि पुरानै व्यवस्था अनुसार दुर्घटनामा परी जीवन गुमाउनु परेका परिवारका आफ्न्तहरुलाई भुक्तानी दिनुपर्ने भएको हो ।

मस्यौदा अनुसार आन्तरिक हवाई उडानमा समेत मन्ट्रियल महासन्धी १९९९ का प्रावधान लागु हुने उल्लेख छ । मस्यौदा अनुसार हवाई दुर्घटनामा मृत्यु भएका परिवारले १ लाख डलर क्षतिपूर्ति पाउने व्यवस्था छ ।

कार्गो कुनै किसिमबाट हराए वा नोक्सानी भएका त्यस वापत प्रतिकिलो २० डलर भुक्तानी गर्नुपर्नेछ ।

यस्तै विमानको दुर्घटना वा अन्य कुनै करणबाट तेस्रो पक्षलाई हुन सक्ने हानी नोक्सानीमा १० हजार केजी वा सो भन्दा कम तौल भएको विमानको हकमा २५ मिलियन डलर, १० हजार १ केजीदेखि ३५ हजार केजीसम्मको तौल भएको विमानको हकमा ३५ मिलियन डरल र ३५ हजार १ केजीदेखि माथि तौल भएका विमानको हकमा ६० मिलियन डलर बराबरको रकम भुक्तानी गर्नुपर्ने मस्यौदामा उल्लेख छ ।