पाकिस्तानका रक्षामन्त्री ख्वाजा आसिफले देश टांट पल्टिने अवस्थामा रहेकाे बताएका छन् ।  कर छलीको कारण आर्थिक संकट भएकाे उनकाे भनाइ छ ।

रक्षामन्त्रीका अनुसार खुद्रा र थोक बिक्रेताले कर तिर्न छाडेका कारण पाकिस्तानको आर्थिक संकटमा फसेकाे हाे ।

पाकिस्तानमा पेट्रोलको मूल्यमा भारी वृद्धि 

अचम्म पार्ने मुद्रास्फीतिको बीचमा पाकिस्तानको शाहबाज शरीफ सरकारले पेट्रोलको मूल्यमा भारी वृद्धि गरेको छ । नवनिर्वाचित सरकारले अर्को पन्ध्र साताका लागि पेट्रोलको मूल्य प्रतिलिटर पाकिस्तानी रुपैयाँ ९.६६ ले बढेर २८९.४१ रुपैयाँ पुगेको छ । इदअघि अर्थ मन्त्रालयले यो वृद्धि गरेको हो ।

यसैगरी, हाईस्पीड डिजेल ३.३२ रुपैयाँले घटेर २८२.२४ पाकिस्तानी रुपैयाँमा झरेको छ । नयाँ दर पनि लागू भएको छ ।

मूल्य वृद्धिका कारण अन्तर्राष्ट्रिय मूल्यमा भएको वृद्धि ?

पाकिस्तानी मिडिया ‘द डन’का अनुसार सरकारले देशमा पेट्रोलको मूल्य बढ्नुको कारण अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पेट्रोलको मूल्य बढेको बताएको छ । वास्तवमा, सरकारले हरेक १५ दिनमा इन्धनको मूल्यको समीक्षा गर्छ र तेलको विश्वव्यापी मूल्य र स्थानीय मुद्राको विनिमय दरमा हुने उतार चढावका आधारमा बढाउँछ वा घटाउँछ।

मध्यम वर्गिय प्रभावित हुने

पेट्रोल प्रायः निजी यातायात र साना सवारी साधनहरूमा प्रयोग गरिन्छ। जसका कारण मूल्यवृद्धिको प्रत्यक्ष असर पाकिस्तानका मध्यम वर्गिय र तल्लो वर्गियका नागरिकमा पर्ने देखिएकाे छ । साेहि समयमा, डिजेल यातायात, रेल, ट्रक, बसमा प्रयोग हुने सवारी साधनहरूमा प्रयोग गरिन्छ। यसरी ढुवानी भाडा बढेसँगै अन्य सामानको मूल्य पनि बढ्नेछ । यसको मार मध्यम र तल्लो वर्गले पनि भोग्नु पर्नेछ ।

सरकारले पेट्रोलमा प्रतिलिटर ६० रुपैयाँ कर लिँदै

पाकिस्तानी मिडिया ‘द डन’का अनुसार सरकारले पेट्रोल र डिजेलमा प्रतिलिटर ६० रुपैयाँ कर लिइरहेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आइएमएफ)सँगको सम्झौता अनुसार सरकारले चालु आर्थिक वर्षमा ८ खर्ब ६९ अर्ब कर उठाउने लक्ष्य राखेको छ । पहिलो त्रैमासमा (जुलाई–डिसेम्बर) करिब ४७५ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन भएको छ भने आर्थिक वर्षको अन्त्यसम्म करिब ९७० अर्ब रुपैयाँ जम्मा हुने अनुमान गरिएको छ ।

पाकिस्तानी पत्रिका डनले सोमबार प्रकाशित गरेको रिपोर्टका अनुसार कमजोर गठबन्धन सरकार र र चुनावी धाँधलीको आरोपबाट सिर्जना भएको राजनीतिक अस्थिरता तथा वित्तीय सुदृढीकरण र सुधार पाकिस्तानका सबैभन्दा ठूलो चुनौती हो।

वासिङ्टनस्थित इन्स्टिच्युट अफ इन्टरनेशनल फाइनान्स (आईआईएफ)लाई उद्धृत गर्दै प्रकाशित साे प्रतिवेदनमा पाकिस्तानमा भयावह आर्थिक संकटको बीचमा यसलाई सबैभन्दा ठूलो चुनौतीको रूपमा लिइएको छ ।

आईआईएफ विश्वका ठूला वाणिज्य - लगानी बैंकहरू, बीमा कम्पनीहरू र लगानी फर्महरू लगायत वित्तीय संस्थाहरूको विश्वव्यापी संस्था हो। यो विशेष महत्वको क्षेत्र भएकाले सबैभन्दा ठूलो चुनौती वित्तीय सुदृढीकरण हुने आईआईएफले बतायाे।

पाकिस्तानको गरिबी

मुलुकको विदेशी मुद्रा सञ्चिति हाल ८ बिलियन डलर रहेको छ, जुन करिब डेढ महिनाको वस्तु आयात बराबर हो । देशसँग कम्तिमा ३ महिनाको सामान आयात गर्न सक्ने रकम हुनुपर्छ ।

पाकिस्तानको जीडीपी २०२४ मा २.१ प्रतिशत मात्रै बढ्ने सम्भावना छ। कमजोर सरकार सत्तामा आयो भने यो वृद्धिदर अझै घट्न सक्छ । अहिले एक डलरको मूल्य २७६ पाकिस्तानी रुपैयाँ बराबर छ।

इमरान खानले सन् २०२२ मा प्रधानमन्त्री पदबाट राजीनामा दिनुपरेको थियो । पाकिस्तानमा राजनीतिक उथलपुथलको अवस्था थियो । जसका कारण ४ महिनामा पाकिस्तानी मुद्रा डलरको तुलनामा ३० रुपैयाँले घटेको छ । जनवरी २०२२ मा १ डलरको तुलनामा पाकिस्तानी रुपैयाँको मूल्य १७४ थियो, जुन मे महिनामा बढेर २०४ पुगेको थियो। यसबाट स्पष्ट हुन्छ कि यदि पाकिस्तानमा फेरि राजनीतिक अस्थिरता भयो भने त्यसले त्यहाँको मुद्रालाई असर गर्छ ।

आईएमएफबाट ऋण नदिए पाकिस्तान डिफल्टर हुने

घट्दो विदेशी मुद्रा सञ्चितिको बीचमा पाकिस्तानले आगामी २ महिनामा एक बिलियन डलर ऋण तिर्न पर्ने भएको छ । एकातिर ऋण फुकुवा गर्न दबाब छ भने अर्कोतर्फ अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष अर्थात् आईएमएफबाट ३ बिलियन डलर ऋण लिने समयसीमा पनि २०२४ अप्रिल १२ मा सकिन लागेको छ । ऋण नआए देश टाट पल्टिन सक्छ ।

प्रधानमन्त्री र राष्ट्रपतिले तलब नलिने

पाकिस्तानकाे आर्थिक अवस्थालाई ध्यानमा राख्दै प्रधानमन्त्री शाहबाज शरीफ, राष्ट्रपति आसिफ अली जरदारी र क्याबिनेट मन्त्रीहरूले यस कार्यकालका लागि आफ्नो तलब नलिने निर्णय गरेका छन्।

मार्च १३ मा जरदारीको पार्टी पाकिस्तान पिपुल्स पार्टी (पीपीपी)ले आफ्नो X खातामा लेख्याे, "राष्ट्रपति जरदारीले आफ्नो कार्यकालमा देशलाई सहयोग गर्न कुनै तलब लिने छैनन्। उनले वित्तीय व्यवस्थापन र राष्ट्रिय राजस्वमा भार नपार्ने निर्णय गरेका छन् ।"

अस्थिर राजनीतिका कारण जोखिम बढ्ने निश्चित

आईआईएफका अनुसार अशान्ति र अस्थिर राजनीतिका कारण पाकिस्तानले सामना गर्ने जोखिम निश्चित छ। निर्वाचनको समयमा सेल्युलर सेवा ठप्प, नतिजा प्रकाशनमा ढिलाइ, व्यापक विरोध प्रदर्शन, घातक बम विष्फोटका कारण पाकिस्तानमा तनाव बढेको डनले जनाएको छ । उक्त पत्रिकाका अनुसार जोखिम अझै बढ्ने निश्चित छ ।

एजेन्सी ।