अहिले वाणिज्य बैंकहरूको आधारदर (बेसरेट) ३ वर्ष यताकै सस्तो छ । बैंकहरूले २०८० कात्तिक यता लगातार महिनैपिच्छे निक्षेपको ब्याजदर घटाउँदा लागत घट्न गई बेसरेट एकदमै तल्लो विन्दुमा आएको हो । बेसरेट घटेपछि कर्जाको ब्याजदर पनि घट्न पुगेको छ।

वाणिज्य बैंकहरूले साउनका लागि सार्वजनिक गरेको बेसरेट अनुसार औसत बेसरेट ६.१० प्रतिशतमा झरेको छ । यो २०७८ माघ यताकै सस्तो हो । पछिल्लो १ वर्षमा मात्रै बैंकहरूको बेसरेट १.५२ प्रतिशत बिन्दुले घटेको छ । गत वर्ष साउनमा वाणिज्य बैंकहरुको औसतमा ७.६२ प्रतिशत रहेको बैंकहरूको बेसरेट चालु आवको सोही अवधिमा घटेर ६.१० प्रतिशतमा आएको हो ।

बैंकिङ प्रणालीमा तरलता अभाव हुँदै गएपछि बैंकहरूले निक्षेपको ब्याज बढाउँदा २०७८ असारदेखि बेसरेट महगिँदै गएको थियो । सो बेला औसतमा ६.८९ प्रतिशत रहेको बेसरेट २०७९ पुसमा बढेर १०.७८ प्रतिशतसम्म पुगेको थियो । त्यसपछि घट्न थालेको बेसरेट अहिले ६.१ प्रतिशतमा झरेको हो ।

नेपाल राष्ट्र बैंकमा नयाँ गभर्नरको रुपमा डा. विश्वनाथ पौडेल आएपछि जारी गरेको पहिलो मौद्रिक नीतिमा ब्याजदर करिडोरको माथिल्लो सीमा र तल्लो सीमा दुवै घटाए जसले गर्दा वाणिज्य बैंकहरुले पनि निक्षेपमा दिने ब्याज दर सोही अनुसार ०.२५ प्रतिशतले घटाए । निक्षेपको ब्याज दर घट्दा बैंकहरुको बेसरेट झन घट्न पुगि बेस रेट तल आएको हो ।

बैंकमा पैसा थुप्रिएपछि बैंकहरूले लागत घटाउन निक्षेपको ब्याज घटाउँदै आएका छन् । विगतमा तरलता अभावका कारण बैंकहरूले मुद्दती निक्षेपको ब्याजदर नै १२ प्रतिशतसम्म पुर्याएका थिए जसकारण बैंकहरूको औसत बेसरेट नै दोहोरो अंकमा पुगेको थियो ।

हाल संचालनमा रहेका २० वाणिज्य बैंकमध्ये १ बैंकको बेसरेट मात्रै बेसरेट ७ प्रतिशत माथि छ । १२ वाणिज्य बैंकको बेसरेट ६ देखि ७ प्रतिशतको बीचमा छ । जसमा ६ बैंकको बेसरेट औसतभन्दा पनि कम रहेको छ । ५ वटा वाणिज्य बैंकको बेस रेट ५ दखि ६ प्रतिशतको बीचमा छ भने २ वटा वाणिज्य बैंकको बेस रेट त झन ५ प्रतिशत भन्दा मुनि झरिसकेको छ।

सबैभन्दा सस्तो ऋण कुन बैंकबाट ?

बैंकहरूले आफ्नो लागत अनुसार आधारदर तय गर्छन् । आधार दरमा आएको फेरबदल अनुसार कर्जाको ब्याजदर पनि फरक पर्छ । तुलनात्मक रूपमा कम बेसरेट भएका बैंकहरूले सस्तोमा ऋण दिन सक्छन् भने बेसरेट धेरै भएका बैंकको ब्याजदर महँगो हुन्छ ।
ऋणको प्रकृति अनुसार बैंकहरूले प्रिमियम दर कम र धेरै जोड्ने गरेका छन् । त्यसैले कर्जाको ब्याजदर सस्तो र महँगो तय गर्छ । अहिले वाणिज्य बैंकहरूले आधारदरमा अधिकतम ५ प्रतिशतसम्म प्रिमियम जोडेर ऋणको ब्याज दर तोक्ने गरेका छन् । बेसरेट भन्दा पनि मुनि गएर बैंकले कर्जा प्रवाह गर्दैन ।
हाल सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको बेस रेट सबैभन्दा कम रहेको हुँदा यो बैंकले सबैभन्दा सस्तोमा ऋण दिन सक्छ । राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको बेस रेट ४.८९ प्रतिशत रहेको छ ।

राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक पछि विदेशी स्वामित्वको स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकले सबैभन्दा सस्तोमा ऋण दिन सक्छ । यस बैंकको बेसरेट ४.९० प्रतिशत छ । २० वटा वाणिज्य बैंकमध्ये २ वटा बैंकको मात्रै बेस रेट ५ प्रतिशतभन्दा तल छ ।

त्यसैगरी, निजी क्षेत्रको एभरेष्ट बैंक, सरकारी लगानीको नेपाल बैंक, निजी क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो चुक्ता पुँजी भएको ग्लोबल आईएमई बैंक, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंक र नबिल बैंकको बेसरेट ६ प्रतिशतभन्दा कम छ । एभरेष्टको ५.३५ प्रतिशत, नेपाल बैंकको ५.६३ प्रतिशत, ग्लोबल आईएमई बैंकको ५.७६ प्रतिशत, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकको ५.७८ प्रतिशत र नबिल बैंकको ५.८३ प्रतिशत रहेको छ ।

यता सरकारी स्वामित्वकै कृषि विकास बैंकसँगै सानिमा बैंक, एनएमबी बैंक्, नेपाल एसबीआई बैंक, माछापुच्छ्रे बैंक, सिद्धार्थ बैंक, सिटिजन्स बैंक इन्टरनेनसल, लक्ष्मी सनराइज बैंक, कुमारी बैंक, प्राइम कमर्सियल बैंक, हिमालयन बैंक र प्रभु बैंकको बेस रेट भने ६ प्रतिशतदेखि ६.६६ प्रतिशतसम रहेको छ ।

२० बैंक मध्ये एनआइसी एशियाको मात्रै बेसरेट ७ प्रतिशत माथि छ । अहिलेको बेस रेट अनुसार एनआइसीबाट ऋण लिँदा सबैभन्दा महँगो पर्न आउँछ । विगतमा महँगो निक्षेप उठाएका कारण एनआइसीको बेस रेट घट्न नसकेको हो ।