माथिल्लो तामाकोशी आयोजनाले खुलाएको आईपिओ भर्न राजधानीमा बसोबास गर्दे आएका दोलखाबासीले निकै सास्ती खेप्नु परेको छ । राजधानीमा ११ संकलन केन्द्रबाट मात्र आवेदन संकलन गरिएकाले आईपिओ फारम बुझाउन पुरै दिन लाग्ने गरेको छ ।

आयोजनाले दोलखाबासीका लागि १०० रुपैयाँ अंकित दरका एक अर्ब पाँच करोड ९० लाख बराबरको एक करोड ५ लाख ९० हजार कित्ता आईपिओ साउन १६ गतेदेखि खुला गरेको थियो ।

जसमा काठमाण्डौं उपत्यकाका आवेदन संकलन केन्द्रहरुबाट साउन १६ देखि २५ गतेसम्म आवेदन दिन पाउने व्यवस्था गरिएको छ । दोलखा जिल्लाबाट भने साउन १६ गतेदेखि भदौ १४ गतेसम्म आवेदन दिन पाउने व्यवस्था छ ।

काठमाण्डौंबाट सनराईज बैंकका एघार शाखाबाट आवेदन गर्न सकिने व्यवस्था गरिएको छ । दश दिनको समय राखेर ११ आवेदन केन्द्रबाट आवेदन संकलन गरिएपनि लगानीकर्ताहरुले आर्इपिओ भर्न सहज रुपमा पाएका छैनन् । 

पुरानै तरिकाबाट आयोजनाको आइपिओ भर्न सकिने व्यवस्था गरिँदा लगानीकर्ताले दिनभरी लार्इन लाग्नु पर्ने अवस्था आएको हो । साथै जिल्लाबासीलाई सेयर आवेदन भर्न डिम्याट खाता अनिवार्य गरिएको छैन । 

दोलखा जिल्लाका ईच्छुक लगानीकर्ताले तामाकाेशीकाे उक्त आईपिओमा न्यूनतम ३० कित्ता देखि अधिकतम ३०० कित्तासम्मका लागि आवेदन दिन सक्नेछन् ।

आयोजनाको शेयर निष्काशन तथा बिक्री प्रबन्धकमा नागरिक लगानी कोष र सह-बिक्री प्रबन्धकमा सनराइज क्यापिटल रहेको छ ।

लगानीकर्ता दुई रुपैयाँ ४६ पैसा घाटामा

कम्पनीले साधारण सेयर निष्काशन गर्न प्रकाशित गरेको वित्तीय विवरण अनुसार अहिले कम्पनीको सेयरमा लगानी गर्ने लगानीकर्ता दुई रुपैयाँ ४६ पैसा घाटा व्यहोर्नुपर्ने उल्लेख छ ।

विवरणका आधारमा हेर्दा एक सय रुपैयाँ लगानी गर्ने लगानीकर्ताको सेयरको मूल्य ९७ रुपैयाँ ५४ पैसामा झरिसकेको छ । 

लागत उच्च हुँदा चालू आर्थिक बर्ष २०७५/ ७६ को अन्त्यसम्म पनि माथिल्लो तामाकोशीको सेयरमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताले प्रतिसेयर  ३० पैसा घाटा व्यवहोनु पर्नेछ । चालू आवको अन्यसम्म प्रतिसेयर नेटवर्थ ७८ रुपैयाँ ४२ पैसा मात्र कायम हुने प्रक्षेपण कम्पनी कै छ । 

आर्थिक बर्ष ७६/७७ मा प्रतिसेयर ३८ रुपैयाँ आम्दानी गर्ने प्रक्षेपण कम्पनीले गरेपनि त्यसपछिका बर्षमा फेरी घटेर २० रुपैयाँमा झर्ने प्रक्षेपण कम्पनीले नै गरेको छ ।

शेयर निष्काशन नगर्दै घाटामा रहेको कम्पनीमा आइपिओ भर्न मरिहत्ते गरिरहनु पर्ने अवस्था देखिँदैन ।

अर्कोतर्फ स्थानीयबासीले उक्त आईपिओ तीनबर्षसम्म बिक्री गर्न पाउँदैनन् । तीन बर्षपछि एकसाथ ठूलो परिमाणको शेयर फुकुवा हुने हुँदा पनि त्यसले कम्पनीको भाउ घटाउनमा नै मद्दत पुग्दछ ।

स्वदेशी लगानीमा निर्माणाधीन राष्ट्रिय गौरवको आयोजना तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको लागत निर्माण अवधि लम्बिएसँगै प्रतिमेगावाट पाँच करोड रूपैयाँले बढ्ने भएको छ । २०६७ सालमा निर्माण सुरु गर्दा प्रतिमेगावाट ९ करोड रुपैयाँ लागत अनुमान गरिए पनि निर्माण सम्पन्न हुँदा १४ करोड २५ लाख माथि पुग्ने देखिएको हो ।

४५६ मेगावाट क्षमताको यो आयोजनाको लागत सुरुमा ब्याज बाहेक ३५ अर्ब २९ करोड अनुमान गरिएको थियो । डलर र यूरोमा गरिएको सम्झौता निर्माण अवधि लम्बिँदा विदेशी विनिमय दरमा भएको नोक्सानी, मूल्य समायोजन, ब्याज, र प्रशासनिक खर्चपछि  सन् २०१७ डिसेम्बरसम्म ब्याज बाहेक अायाेजनाकाे लागत ४९ अर्ब २९ करोड लागत पुगिसकेकाे तामाकोशी हाइड्रोपावर लिमिटेडको दशौं वाषिर्क प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

ब्याज सहित गणना गर्दा निर्माण सम्पन्न हुँदा आयोजनाको लागत ६५ अर्ब माथि पुग्ने देखिन्छ । अनुमानित लागत भन्दा दोब्बर बढी लागत लाग्ने भएपछि यसमा लगानी गर्ने लगानीकर्ताले प्रतिफल पाउन पनि लामो समय नै कुर्नुपर्ने हुन्छ ।

जलविद्युत कम्पनीमा लागत बढ्दा लगानीकर्ताले लामो समय लाभांश खुवाउनसक्ने हैसियत बनाउन सक्दैनन् । माथिल्लो तामाकोशीको हकमा पनि लागत बढ्दा लगानीकर्तामा कम्पनीप्रति आकर्षण घट्ने निश्चित छ ।

 सरकारी आयोजना भन्दैमा  मरिहत्ते गर्नुपर्ने अवस्था देखिँदैन् 

आयोजनाले दोलखाबासीलाई न्यूनतम ३० कित्ता देखि अधिकतम तीन सय कित्तासम्मका लागि आवेदन दिन सक्ने व्यवस्था गरेको छ । आयोजनाको अहिलेको स्थिति हेर्दा उक्त शेयरमा महित्ते गर्नु फाइदा जनक देखिदैन ।

नेपालको पानी जनताको लगानी, घर घरमा विजुली जन जनमा शेयर भन्ने सरकारी नारालाई सफल तुल्याउन तामाकोशीको आइपिओमा लगानीकर्ताको सहभागित हुनु राम्रो हो । तर शेयरमा लगानी गरेर केही आम्दानी गर्छु भन्नेहरुका लागि भने सरकारी आयोजना हो भन्दैमा शेयर भर्न मरिहत्ते गर्नुपर्ने अवस्था देखिँदैन् ।

अहिले दोस्रो बजारमै आइपिओको भाउमा तुरुन्तै प्रतिफल दिनसक्ने हैसियतका कम्पनीको शेयर छानी छानी किन्न पाउने अवस्था रहेको छ ।