जेपी मोर्गन अमेरिकालाई मन्दीबाट बाहिर ल्याउन भूमिका खेलेको नाम। जसले अमेरिकामा पहिलो बिलियन डलरको कम्पनी बनायो। उनले सन् १९३४ मा मोर्गन स्टेनली नामको कम्पनी खोलेका थिए। एक कम्पनी जसले व्यक्ति, निगम र सरकारलाई वित्तीय सेवाहरू प्रदान गर्दछ।

जेपी मोर्गनको जन्म सन् १८३७ मा कनेक्टिकट, अमेरिकामा भएको थियो। उनका बुबा, स्पेन्सर मोर्गन जूनियर, एक धनी बैंकर थिए। जेपीको पालनपोषणमा उनले कुनै कसर बाँकी राखेका थिएनन्। हरेक सुख सुविधाको ख्याल गरेका थिए। उनलाई सहरको उत्कृष्ट विद्यालयमा पढाइयो। तर, यी सबै सुविधाका बाबजुद जेपीको जीवन सुखमय थिएन।

वास्तवमा, उनी आफ्नो बाल्यकालमा अक्सर बिरामी हुन्थे। उनी माइग्रेनसँगै मिर्गी, स्कार्लेट फिभर र खोकीबाट पीडित थिए। उनी आफ्ना उमेरका बालबालिकाहरुसँग खेल्न सक्दैनथे। यस्तो अवस्थामा उनी घरमै बसेर आर्थिक पुस्तक र रिपोर्ट पढ्थे।

उनीसँग जोडिएको एउटा घटना पनि छ–एकपटक जेपीको ज्वरो लामो समयसम्म पनि कम भएन । धेरै डाक्टरहरुबाट उपचार गराए तर ज्वरो कम भएन। त्यसपछि कसैले बुबालाई आफ्नो छोरालाई एट्लान्टिक महासागरको अजोर टापुमा लैजान भन्यो। त्यहाँको हावा र वातावरणले ज्वरो निको पार्छ भन्ने सुझाव दियो।

जेपीका बुबाले पनि त्यस्तै गरे। उनी एट्लान्टिक महासागरको एउटा टापुमा करिब एक वर्ष एक्लै बसे। निको भएपछि उनी फर्किए र आफ्नो पढाइ पूरा गरे। त्यतिबेला उनी १९ वर्षको मात्र थिए। यति सानै उमेरमा उनले बोस्टन, स्विट्जरल्याण्ड र जर्मनीमा पढाई गरिसकेका थिए।

बुबाले सोचेका थिए कि आफ्नो छोरा कहिल्यै सफल फाइनान्सर बन्न सक्दैन

जेपीको बुबा एक प्रभावशाली व्यक्तित्व थिए। जसका कारण जेपीले सानै उमेरमा वाल स्ट्रिटमा जागिर पाए। अमेरिकाको वाल स्ट्रिटलाई वित्तीय केन्द्र पनि भनिन्छ। जेपीले आफ्नो बुबाको फर्ममा अमेरिकाको आर्थिक प्रतिवेदन र राजनीतिक उथलपुथलको बारे लेख्ने काम पाए। उनले यो जिम्मेवारी राम्ररी निर्वाह गरे। यसका बावजुद, जेपी छोटो रिसाउने स्वभावका भएकोले उनका बुबाले उनी कहिल्यै सफल फाइनान्सर बन्न सक्दैनन् भन्ने महसुस गरे।

सन् १८५९ थियो, जेपी न्यू अर्लिन्सको यात्रामा गए। त्यहाँ उनले जहाजका कप्तानलाई भेटे। कप्तानले आफुसँगै धेरै कफी भएको बताए। उनलाई त्यो कहाँ बेच्ने भन्ने विषयमा ज्ञान थिएन। त्यसपछि जेपीले कम्पनीको पैसाले सस्तो मूल्यमा ब्राजिलियन कफी किन्यो। जेपीले पछि यसलाई नाफामा बेचे, तर उनका बुबाको बैंकिङ हाउसका वरिष्ठ सदस्यहरू यसमा खुसी थिएनन्। त्यसमा उनका बुवा पनि थिए।

यहीँबाट जेपी र उनका बुबा छुट्टिए। जेपीले आफ्नै कम्पनी बनाए। १८७१ मा, उनले अमेरिकाको अग्रणी फाइनान्सर र बैंकर एन्थोनी ड्रेक्सेलसँग यो कम्पनी सुरु गरे। नाम राखियो ड्रेक्सेल एण्ड मोर्गनलाई को प्राइभेट मर्चेन्ट बैंकिङ हाउस। १८९५ मा उनले यसको नाम परिवर्तन गरी जेपी मोर्गन एन्ड कम्पनी राखे।

सरकारले १९३३ मा कमर्सियल र इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ अलग गर्यो

१९३३ मा अमेरिकाले ग्लास स्टीगल नामक कानून पारित गर्यो। यसमा कमर्सियल र इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ छुट्टाछुट्टै गरिएको थियो। अर्थात् जुन बैंकमा सर्वसाधारणले पैसा जम्मा गर्दै आएका थिए, ती बैंकले अब शेयर बजारमा लगानी गर्न पाउने छैनन्।

यसको कारण थियो, १९३० को ग्रेट डिप्रेशन। यसअघि बैंकहरूले जनताको निक्षेपको पैसा शेयर बजारमा लगानी गरेर नाफा कमाउन सक्थे तर सन् १९३० मा शेयरको भाउ ओरालो लाग्दा बैंकको पनि पैसा गुम्यो।

अमेरिकी सरकारको यो कदमका कारण जेपी मोर्गन एण्ड कम्पनीलाई धक्का लाग्यो, किनकि यो फर्मले दुबै गरिरहेको थियो। नचाहँदा नचाहँदै पनि उसले आफ्नो व्यवसाय तोड्नुपर्यो। १९३५ मा कम्पनीले कमर्सियल बैंकिङ क्षेत्र नै रोज्यो। त्यसपछि जेपीले इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङका लागि छुट्टै शाखा खोल्यो। उनले कम्पनीको कमाण्ड आफ्नो नाति हेनरी एस मोर्गन र विश्वसनीय साथी हेरोल्ड स्टेनलीलाई दिए। उनीहरूले मिलेर मोर्गन स्टेनली नामको इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ फर्म खोले। मोर्गन स्टेनलीले १६ सेप्टेम्बर १९३५ देखि काम गर्न थाले।

यो फर्मले सन् १९३० मा कारोबार गर्न थालेको थियो। १९३८ मा कम्पनीले युनाइटेड स्टील कर्पोरेशनलाई १०० मिलियन डलर वितरण गर्यो। यसरी मोर्गन स्टेनली कम्पनी छोटो समयमै इन्भेष्टमेन्ट बैंकको रूपमा स्थापित भयो।

१९९७ मा कम्पनी डीन विटर डिस्कवर र कम्पनीसँग गाभियो। एक वर्ष पछि कम्पनीको नाम मोर्गन स्टेनली डीन विटर एण्ड कम्पनीमा परिवर्तन भयो। त्यसपछि २००१ मा, कम्पनीको नामबाट डीन विटर हटाइयो। त्यसबेलादेखि कम्पनीको नाम मोर्गन स्टेनली भयो।

वर्ल्ड ट्रेड सेन्टरमा मोर्गन स्टेनलीको सबैभन्दा ठूलो कार्यालय थियो

वर्ल्ड ट्रेड सेन्टर कम्प्लेक्समा आक्रमण हुनुअघि मोर्गन स्टेनलीको कार्यालय सबैभन्दा ठूलो भएको बताइएको छ। रिपोर्टका अनुसार यसका कार्यालयहरू कम्प्लेक्सको ३५ तल्लामा फैलिएका थिए। यसमा कम्प्लेक्सको १, २ र ५ भवनहरू समावेश छन्। आक्रमणमा कम्पनीका १३ कर्मचारीको मृत्यु भएको थियो। जबकि त्यहाँबाट २५ सयभन्दा बढी कर्मचारीलाई सकुशल निकालिएको थियो।

कम्पनीले इनोभेसन र टेक्नोलोजिको माध्यमबाट पहिचान बनायो

मोर्गन स्टेनली विश्वको पहिलो कम्पनी हो जसले ब्लू–चिप क्लाइन्टहरूको अवधारणा प्रस्तुत गरेको थियो। ब्लु–चिप ग्राहकहरूलाई ठूलो आयको स्थिर स्रोत मानिन्छ। १९५० देखि ६० को दशकमा, कम्पनीले त्यस्ता ग्राहकहरूलाई लगानी र विस्तारमा मद्दत गर्यो। कम्पनीले यो पनि दावी गरेको छ कि १९६२ मा यसले पहिलो पटक वित्तीय विश्लेषणको एक व्यावहारिक कम्प्युटर मोडेल पेश गरेको थियो।

(अनुवादित)