अनलाइन शेयर खरिद बिक्री गर्न लगानीकर्ताले बिभिन्न शर्तहरु (सम्झौता) पालना गर्नुपर्ने भएको छ । ब्रोकर एसोसिएसनले लगानीकर्ता र ब्रोकर बीचको ३० बुँदे सम्झौता तयार गरेको छ ।

एसोसिएसनले तयार पारेको उक्त सम्झौताको नमुना धितोपत्र कारोबार सञ्चालन विनियमावली २०७५ को उपनियम १० सँग सम्वन्धित छ ।

अनलाइन शेयर खरिद बिक्री गर्दा हुन सक्ने जोखिम व्यवस्थापन र शेयर खरिद बिक्रीको प्रक्रियालाई अझ व्यवस्थित बनाउन विनियमावलीको आधारमा सम्झौताको नमुना तयार गरिएको एसोसिएसनको दाबी छ ।

लगानीकर्ताले अनलाइन कारोबार गर्न अपनाउनु पर्ने शर्तहरुः– 

सम्झौता पत्रमा शेयर खरिदकर्ताले शेयर कारोबार गर्ने ब्रोकरमा भरिएको ग्राहक परिचय विवरण (केवाईसी) मा कुनै फेरबदल भएको खण्डमा छिट्टै विवरणहरु अध्यावधिक पर्ने उल्लेख छ ।

लगानीकर्ताले कर्जा सूचना केन्द्रको कालो सूचिमा रहे नरहेको प्रमाणित निस्सा ब्रोकरलाई सुचित गर्नुपर्ने शर्त रहेको छ ।

सम्झौतामा लगानीकर्ता कुनै न्यायीक निकायको कारवाहिमा परेमा, आर्थिक रुपमा टाट पल्टिएमा, विघटनमा गएमा, दामासाहीमा परेर आर्थिक अवस्थामा नकारात्मक परिवर्तन भएको खण्डमा ब्रोकरलाई जानकारी दिनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ ।

ब्रोकरले अनलाइन कारोबार गर्न दिएको यूजर नेमर पासवर्ड परिवर्तन गरे पछि त्यसको गोपनियता स्वयं लगानीकर्ताको नियन्त्रणमा हुनेछ ।

अनलाइनबाट कारोवार गर्दा सिस्टममा (प्रणाली)मा आएको समस्याको कारण लगानीकर्ताको सम्पत्तिमा कुनै हानी नोक्सानी भएमा त्यसको जिम्मेवारी लगानीकर्ता आफैले लिनु पर्ने व्यवस्था छ ।

यदि बिक्री भएको धितोपत्रको राफसाफमा कुनै समस्या भएमा त्यसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी लगानीकर्ता आफैले लिनु पर्नेछ ।

लगानीकर्ताले शेयर बिक्री गरेपछि शेयरको आधार मूल्य ब्रोकरलाई राफसाफ हुनु भन्दा १ दिन पहिले नै दिनु पर्नेछ । यदि आधार मूल्य फर्जि तथा गलत आधार मूल्यका कारण उत्पन्न हुने कानूनी तथा आर्थिक दायित्व लगानीकर्ता स्वयंले व्यहोर्नु पर्ने उल्लेख छ ।

ब्रोकरले बिक्री भएको शेयरमा लाग्ने कर, शूल्क, दस्तुर तथा अन्य प्रणालीगत शूल्कहरु कट्टा गरेर मात्र बाँकी रकम शेयर लगानीकर्तालाई दिने सम्झौतामा व्यवस्था गर्ने छ ।

खरिद भएको शेयर कारोबार सम्पन्न भएको दोस्रो दिन (टि प्लस २) सम्ममा ब्रोकरले खरिदकर्ताको निक्षेप खातामा पठाई सक्नुपर्ने हुन्छ ।

कारोबार भएपछि लगानीकर्ताको मृत्यु भएमा दामासाहीमा परेमा, मगज बिग्रीएमा वा अन्य कारणले कारोबार राफसाफ हुन नसकेमा उक्त कारोबारको जिम्मेवारी निजको कानूनी उत्तराधिकारीले लिनुपर्नेछ ।

नेपाल स्टक एक्सचेन्जमा आदेश भई सकेको कारोबार रद्ध गरेमा सो कारणबाट उत्पन्न परिणाम लगानीकर्ता स्वयंले बहन गर्नुपर्ने हुन्छ ।

सम्झौतामा ब्रोकरको काबु बाहिरको समस्याका कारण उत्पन्न हुने कुनै पनि परिस्थति उत्पन्न भएमा त्यसको कुनै जिम्मेवारी ब्रोकरले नलिने बताइएको छ ।

लगानीकर्ताले कारोबारको आदेश दिन लिखित मञ्जुरीमा दिई प्रतिनिधि राख्न सक्ने छ । तर यदि उक्त प्रतिनिधिबाट भएको सम्पूर्ण कारोबार लगानीकर्ता आफैले गरे सरह हुनेछ र हानी नोक्सानी पनि लगानीकर्ता स्वयले ब्यहोर्नुपर्नेछ ।

अनलाइन कारोबार गर्न कस्तो आदेश हुन्छ वैधानिक ?

अनलाइन कारोबार सुरु भए पछि शेयर खरिद बिक्रीको आदेश लगानीकर्ता स्वयंले गर्न सक्ने छन् । लगानीकर्ताले शेयर खरिद बिक्रीको आदेश दिन पूर्व लगानीकर्ता र ब्रोकर बीचमा सम्झौता भए पछि मात्र अनलाइन शेयर कारोबार गर्न सक्नेछन् ।

अनलाइन शेयर खरिद बिक्री गर्न विनियमावलीले उल्लेख गरे बमोजिम आएको आदेशलाई मात्र मान्यता दिने भएको हो । जसमा लगानीकर्ताले फोन नम्बर, मोवाइल नम्बर, इमेल, लगानीकर्ताको यूजर नेम, ब्रोकरको वेवसाइट र अन्य विद्युतीय माध्यमबाट दिएको आदेशलाई मात्र मान्यता दिने सम्झौतामा उल्लेख छ ।